De Ploeg Catalogue Raisonné

Een groot probleem met het oeuvre van De Ploeg – en soortgelijke kunstgroepen – is dat er geen catalogue raisonné van hun werk bestaat. De afwezigheid van dit cruciale objectieve punt voor referentie is hetgeen vervalsers, zoals mogelijk Cor van L., in staat stelt om vervalsingen op een dergelijke grote schaal te verspreiden. Een veel gehoord argument voor de afwezigheid van een catalogue raisonné is dat het niet interessant genoeg zou zijn om een catalogue te schrijven over het werk van De Ploeg. Dit argument negeert echter twee cruciale punten. Ten eerste, hoewel De Ploeg een provinciale kunstenaarsgroep is, hadden zij toch significante, culturele impact op de Nederlandse moderne kunst. Veel kunstenaars van De Ploeg werden gerenommeerde kunstenaars, zowel op het gebied van hun werk, als hun filosofisch gedachtegoed over kunst. Dit maakt het opvallend dat er geen catalogue raisonné is verschenen van hun oeuvre, of in ieder geval van het werk van de meest prominente leden. Deze reden brengt ons ook op het tweede tegenargument, namelijk dat het niet financieel haalbaar zou zijn om een dergelijke catalogue raisonné te laten verschijnen. Dit argument houdt echter geen stand, omdat de publieke interesse voor De Ploeg vrij hoog was. Zo heeft bijvoorbeeld het Groninger Museum veelvuldig over De Ploeg gepubliceerd en beschikt het museum daardoor over de relevante kennis om een catalogue raisonné te creëren. Maar zelfs als we dat ter zijde schuiven, was het uitermate interessant voor de kunstmarkt geweest om een catalogus te schrijven, aangezien kunstwerken van De Ploeg verkocht zijn voor bedragen boven de € 200.000 (economie) en er significante belangstelling voor de werken werd getoond vanuit het binnen- en buitenland.

Als gevolg van het feit dat er nooit een catalogue raisonné is opgesteld vóór de grote hoeveelheid vervalsingen op de markt kwamen, is het lastiger om een catalogue raisonné te creëren. De oeuvres van de kunstenaars zijn gecorrumpeerd met een grote hoeveelheid vervalsingen, hetgeen de vervaardiging van een catalogue raisonné een nog intensiever proces maakt dan dat het al was. Gecombineerd met de problemen die momenteel spelen rondom de catalogue raisonné, zoals de angst voor rechtszaken en verouderde werkmethodes, wordt het steeds onwaarschijnlijker dat er een catalogue raisonné verschijnt van het werk van de verscheidene kunstenaars van De Ploeg.

Dit is betreurenswaardig. Een catalogue raisonné kan fungeren als een grote positieve invloed op de waarde en appreciatie van De Ploeg, en op een meer fundamenteel niveau zijn bijdrage leveren, aangezien we in een gouden tijdperk leven voor de digitale catalogue raisonné. De digitale middelen die we vandaag de dag tot onze beschikking hebben, zijn namelijk uitermate geschikt voor een dergelijke catalogue, aangezien het een oplossing biedt voor een fundamenteel probleem. Een kenmerk van een traditionele catalogue raisonné is dat het binnen afzienbare tijd verouderdt. In het geval van een geprinte catalogue zijn aanpassingen tijdrovend en kostbaar. Digitale catalogue raisonnés daarentegen kunnen eenvoudig worden geüpdatet en zodanig worden aangepast dat ze de veranderingen in kennis en toeschrijvingen kunnen reflecteren. Hierdoor blijft de catalogue altijd relevant.

Naast deze editorialen mogelijkheden heeft de kunstwereld over de laatste jaren steeds nieuwe onderzoeksmethodes en mogelijkheden ontwikkeld. De opkomst van technische onderzoek geeft een nieuw gezichtspunt in het attributie proces. Technische onderzoek is zelfs zo hard gegroeid dat het de norm begint te worden voor de verkoop van kunstwerken, de relatief lage kosten van de basisonderzoeken zorgt ervoor dat bijna alle kunstwerken van enige waarde een bepaalde vorm van technische onderzoek zijn ondergaan. Catalogue raisonnés zouden hun klassieke, puur kunsthistorische werkwijze, moeten aanpassen en beginnen met het implementeren van deze nieuwe kennis vanuit technische perspectief in hun onderzoek.

De catalogue raisonné zal niet alleen dienen als een effectieve barrière voor nieuwe vervalsingen, maar zal belangrijker nog de gecorrumpeerde oeuvres kunnen opschonen. Het resultaat van deze werkwijze is dat De Ploeg wederom de culturele significantie krijgt die zij verdient en dat de waarde van de kunstwerken hoogstwaarschijnlijk weer zal stijgen.