De Ploeg Nieuws

Vanaf het eerste moment was de pers bij de Altink Affaire betrokken. Het eerste artikel over de vervalste De Ploeg werken verscheen op 25 mei 1991 in Het Dagblad van het Noorden.[1] Slechts vier dagen later hadden enkele nieuwsbladen al het echtpaar Van L. geïdentificeerd als de mogelijke daders. In het jaar vóór de arrestatie van Cor van L. werden er al verscheidene artikelen gepubliceerd die ingingen op de vervalsingen en de vermoedelijke rol van Van L. Na zijn arrestatie werd er spoedig verslag gedaan over de huiszoeking en inbeslagname van schilderijen door het OM.

Gedurende de Altink I strafzaak volgde de media de ontwikkelingen op de voet. Deze strafzaak is essentieel om de cruciale rol die de media speelt in de strijd tegen vervalsingen te begrijpen. De strafzaak ging volledig de mist in. De media was uitermate kritisch over de rol van het OM en de vele fouten die ze hadden gemaakt. Het beste artikel werd geschreven door Renée Smithuis, de getuige-deskundige uit de strafzaak.[2] Haar belangrijkste conclusie is dat, hoewel de strafzaak is verworpen, dit niet betekent dat de kunstwerken automatisch echt zijn, zoals is te zien in verscheidene nieuwsartikelen waar Van L. dit roept. Het is belangrijk om te realiseren dat strafrechtelijk bewijs van fraude en vervalsing iets compleet anders is dan bewijs van authenticiteit. Hoewel de rapportage uitgebreid is, is dit de voornaamste fout die te zien is in de artikelen. De combinatie van een uiterst gespecialiseerde vraag op zowel kunst als juridisch gebied maakt het duidelijk moeilijk voor journalisten om de zaak goed te begrijpen. Als gevolg hiervan worden de feiten door de pers gesimplificeerd, foutief overgenomen of zijn zij teveel op ‘horen zeggen’ gebaseerd. De Altink I strafzaak laat duidelijk een gebrek aan diepgaand onderzoek van een journalist zien, waarschijnlijk als gevolg van een tekort aan documentatie en expertise. Het tekort aan documentatie blijk uit de manier waarop de artikelen zijn geschreven; zij zijn voornamelijk gebaseerd op het eerder genoemde ‘horen zeggen’ en niet op de documentatie van de rechtbank zelf. In dit proces gaat er essentiële informatie verloren.

Een journalist die lof verdient voor het identificeren van de onbetrouwbaarheid van Van L. in deze zaken is zijn beoogd biograaf Hendrik Jan Korterink (Zie Vervalser). Korterink realiseerde zich al snel dat de biografie van Van L. niet meer was dan een pamflet voor Van L., en niet een kritisch journalistiek werk. In de daaropvolgende jaren heeft Korterink zelfs een kort overzicht geplaatst over de Altink II Affaire getiteld Valse Streken op zijn website.

Nadat de artikel 12 procedure tot zijn einde was gekomen, was het een tijdje relatief stil in de media rondom de De Ploeg vervalsingen. Aan het begin van 2000 echter is er weer een toename te zien in het aantal publicaties rondom De Ploeg. Dit is met name het gevolg van de Altink II civiele procedure. De problemen die speelden bij de reportage van de Altink I Affaire blijven bestaan. Eén groot verschil echter is dat de pers een hardere positie heeft ingenomen tegen Van L. Waar in de Altink I Affaire hij nog werd gezien als oprecht onschuldig in bepaalde nieuwsbladen, is deze aanname in de tweede procedure duidelijk verdwenen. Het is wel verbazingwekkend dat ondanks de kritische houding er geen uitgebreid onderzoeksartikel is verschenen over De Ploeg vervalsingen.

Conclusie

Hoewel de pers snel heeft gereageerd op de gebeurtenissen omtrent De Ploeg vervalsingen en beide Altink zaken, mist deze reactie diepte in kennis en verslaggeving. Dit is voornamelijk het gevolg van het hoge niveau van specialisme waar de zaak op besloten werd. Het feit dat het niet een gebruikelijke strafzaak is, maakte de verslaggeving duidelijk moeilijk. Een tweede reden was dat er geen documentatie beschikbaar was/gebruikt werd die afkomstig was van de rechtbank, waardoor de artikelen vooral gebaseerd waren op ‘horen zeggen’ en incomplete bronnen.

[1] Nieuwsblad v.h Noorden (25-05-1991).

[2] ORIGINE (04-02-1994).