De Ploeg Fake News

Algemeen

Als gevolg van het gebrek aan begrip en het ontbreken van alle informatie in De Ploeg vervalsingszaken, heeft Van L. onwaarheden in de berichtgeving omtrent de zaken weten te krijgen. Een sterk voorbeeld hiervan is het nieuwsartikel in het Nieuwsblad van het Noorden van 20 september 1995. In dit artikel wordt gesteld dat taxateur Auke van der Werff de werken heeft geauthentiseerd en van hoge kwaliteit heeft verklaard. Van der Werff heeft later verklaard in de Altink II  zaak dat hij nooit iets dergelijks in zijn rapport heeft gesteld en dat hij dit rapport vrijwel onmiddellijk heeft teruggetrokken. Dit is niet alleen een voorbeeld hoe Van L. sluw de chaos heeft gebruikt, maar ook van slecht journalistiek aangezien dit bericht makkelijk was te controleren bij Van der Werff. Wat het geheel nog iets bizarder maakt is het feit dat hetzelfde nieuwsblad een jaar eerder in februari zelf bericht heeft gegeven over het misbruik van Van L. van het eerder genoemde taxatie rapport. Hoewel dit duidelijk een fout van het nieuwsblad is, is het een mooi voorbeeld hoe Van L. werkt als het de pers betreft. In verscheidene artikelen weet hij onwaarheden, zoals niet bestaande verkopen aan Duitse Musea, zogenaamde authenticiteitsverklaringen van experts en schadelijke verklaring over de incompetentie van experts, in de nieuwsbladen te krijgen. Al deze opmerkingen zijn ofwel onwaar ofwel niet te achterhalen. Ware het niet voor de chaos in deze zaak, zouden deze opmerking nooit langs de feitencontrole zijn gekomen. De feitencontrole in deze zaken is erg ondermaats geweest.

Renée Smithuis

Een schandelijk voorbeeld van hoe Van L. zijn onwaarheid in een nieuwsartikel heeft gekregen werd gepubliceerd in De Volkskrant op 10 augustus 1991. In dit artikel stelde de journalist, gebaseerd op Van L.’s verklaringen, dat Smithuis de schilderijen had gezien en dat ze mooie voorbeelden waren van de Ploeg werken. Verder zou Smithuis enkele werken gekocht en weer verkocht hebben. Het opvallende hieraan is dat Smithuis één van de eerste was die aan de alarmbel heeft getrokken. Als reactie op dit artikel diende Smithuis een klacht in tegen de journalist van dit artikel, aangezien ze niet geconsulteerd was en het artikel feitelijke incorrectheden bevatte die haar reputatie schaadde. De Nederlandse Raad voor Journalistiek, waar deze klacht was ingediend, achtte de klacht gegrond en verplichtte De Volkskrant om een rectificatie te publiceren, alsmede de uitspraak van De Raad. Deze zaak laat mooi zien dat Van L. niet alleen in staat is om duidelijke onwaarheden in de pers te krijgen, maar ook dat de pers zich niet houdt aan zijn eigen ethische regels.

Civiele zaak tegen De Telegraaf

Van L. gebruikt niet alleen de pers voor zijn eigen voordeel, wanneer hij berichtgeving ziet die hem niet zint, onderneemt hij direct juridische stappen. Dit resulteerde in deze civiele zaak. Helemaal aan het begin van de Altink I Affaire op 6 juni 1991 daagde Van L. De Telegraaf voor de rechter om haar te dwingen een artikel te rectificeren die het echtpaar Van L. identificeerde als de verkopers van de vervalste Ploegwerken. De rechter oordeelde dat De Telegraaf geen rectificatie hoefde te publiceren. De redenatie hierachter was dat De Telegraaf gedegen onderzoek had gedaan en zij had experts geconsulteerd over de echtheid van de schilderijen. De rechter stelde dat het artikel noch onwaar, noch onnodig bezwarend was en wees de claim van Van L. af.

Conclusie

De problemen die zijn geïdentificeerd op de Nieuws pagina leidden tot de mogelijkheden voor Van L. om de onwaarheden in de pers te krijgen. Maar de chaos en complexiteit van een zaak zou nooit een excuus mogen zijn voor journalisten om zich niet aan hun eigen ethische regels te houden. Zoals blijkt uit de voorbeelden zijn veel van de onwaarheden in de berichtgeving het gevolg hiervan of van simpele fouten. Het breken van de ethische regels heeft zelfs geleid tot een gegrond verklaarde klacht.