De Ploeg Authenticiteits-Onderzoek

Algemeen

Op basis van protocol, waarin opgenomen de technische gegevens en instellingen van de meetinstrumenten en de visualisatie van de meetplaats voor een ten aller tijde gewenste herhaling van de meeting, worden de elementen welke zijn aangetroffen in het kunstobject gekwantificeerd en gekwalificeerd. De meetresultaten voortkomend uit Bruker Xrf ARTAX^TM Helium 800 zijn non-destructief, gevisualiseerd en reproduceerbaar.[1] Op deze wijze blijven de meetplaatsen in tact voor de mogelijkheid van ‘counterfeit checking‘. Dit is aangeboden aan de gedaagde Cor van L. en zijn advocaat. Zij hebben tijdens de procesgang geen gebruik wensen te maken van deze mogelijkheid tot ‘counterfeit checking‘. Uiteraard had A.R.R.S. in het bijzijn van twee notarissen of gerechtshof-afgevaardigden het onderzoek willen herhalen.

In dit onderzoek naar de authenticiteit van de betwijfelde werken zijn opgenomen: twee originele schilderijen van Jan Altink, twee betwijfelde werken van Jan Altink, twee betwijfelde werken van Johan Dijkstra en één origineel schilderij van Cor van L. Alle vier de betwijfelde werken zijn bij Van L. aangekocht. De originele Altink’s komen uit verschillende privécollecties. Het authentieke schilderij van Van L. is als origineel verkocht door Van L. aan Johan Meijering, bij deze transactie heeft Van L. een betalingsbewijs overlegd aan Meijering. De vermoedelijke maker van de vervalsingen Van L. tracht keer op keer verwarring te scheppen door over de toegepaste bindmiddelen te reppen. Echter vormen de bindmiddelen geen bindend of onweerlegbaar bewijs in dit onderzoek. De toegepaste verfstoffen en drogers doen dat echter wel. Daarom is het A.R.R.S. onderzoek gericht op de verfstoffen, drogers en schildertechnische toepassing.

[1] Pinna, Daniela (ed.). Scientific Examination for the Investigation of Paintings: A Handbook for Conservator-Restorers. Florence: Centro Di. 2009, page 210-213.

De grondering

Met name de metingen van de grondering blijken het meest bindend omdat deze op één en dezelfde werkwijze van de aangetroffen materialen berust; te weten de manipulatie van het drogingsproces. Het beïnvloeden van de grondering en de eerste lagen op de grondering met te actieve en overvloedige drogers (siccatieven) wijst op een doelbewust manipuleren van het eindresultaat van het schilderij. Het is zogezegd een vervalserstruc uit het boekje. Het doel is het vormen van kunstmatige craquelures. Dit staat haaks op de vorming van craquelures door natuurlijke ouderdom. Zoals gezegd is de toepassing van drie verschillende witte pigmenten (zink-, lood- en titaniumwit) in de grondering van een schilderij in strijd met de houdbaarheid van een schilderij. Met name het mengsel titaniumwit aan zinkwit is contraproductief voor het drogingsproces. De toevoeging van sneldrogende siccatieven aan het mengsel van deze pigmenten heeft maar één doel; het drogingsproces zodanig invloeden dat er een actieve krimp en uitzetting ontstaat. De krimp en uitzetting van de grondlaag is noodzakelijk om binnen zeer korte tijd een zogenaamd ‘natuurlijk’ ogend craquelurepatroon te doen ontstaan.

Experts, die hun opinies baseren op het blote oog, indicateren deze ‘natuurlijk ogende craquelure’ zijnde dat het schilderij ouderdom heeft, en daarom betrouwbaar of echt moet zijn. Staaltje visuele misleiding waar vervalsers immer naar op zoek zijn.

De originele werken van Jan Altink

De originele werken van Altink hebben geen (0%) materiele relatie met de bovengenoemde mengtechnieken van verfstoffen en siccatieven in de grondering. Een traditioneel geschoolde schilder als Altink was zeer bewust van de negatieve gedragingen van gronderingen, verfstoffen en de toepassing van drogers.

Kunstenaars die hun schilderijen een lang bestaan willen garanderen, mijden deze wijze van mengen en drogen. Het is dan ook geen verrassing dat in de originele werken van Altink deze werkwijze in het geheel niet is aangetroffen.

Verflagen

Indicatief is dat niet alleen in de grondering, maar ook in de toplagen deze wijze van verfmengen is waar te nemen. Uit het onderzoek is gebleken dat dit karakteristiek is voor de werkwijze van de maker. De werkwijze en de materialen in de toplagen van de betwijfelde werken (twee Altinks? en twee Dijkstra’s?) en het originele werk van Van L. hebben 100% overeenkomsten.