De Ploeg Hoger Beroep

De beslissing op het gebied van Authenticiteit

Het belangrijkste aspect van deze zaak is om te analyseren hoe de rechters tot hun oordeel kwamen omtrent de authenticiteit van de schilderijen. Hierbij is het belangrijk om te herhalen dat het Hof de subjectiviteit inherent aan het bewijs in dit soort zaken onderkent. Het Hof stelt dat als gevolg van deze subjectiviteit, waarvan sprake is bij het authentiseren van schilderijen, ervaring en gevoel een significante rol spelen voor de experts en hun oordeel.[1] Dit is van belang omdat bij een normale rechtsgang de objectieve bewijsvoering centraal staat en als uitgangspunt dient. In deze specifieke zaak wordt toch de inherente subjectiviteit van authenticiteits onderzoek erkend als toelaatbaar bewijs.

Helaas wordt deze erkenning vervolgens volledig teniet gedaan. Nadat Meijering vijf schilderijen uit het geding haalde, over welk de experts ook stelden dat ze vals waren, trekt het Hof de volgende bizarre conclusie. Het Hof stelde dat het terugtrekken van vijf werken blijk gaf van twijfel over hun authenticiteit, ook al waren ze vals verklaard door de experts. Dit ondermijnde de zekerheid en de betrouwbaarheid van de argumenten van de experts dusdanig dat het Hof deze besloot niet te volgen.[2] Deze gedachtegang is zacht gezegd verbazingwekkend, aangezien de competentie van de experts en de validiteit van hun argumenten niet op hun eigen merites werden beoordeeld, maar op de acties van de eisende partij. Deze vorm van redenering is gevaarlijk, omdat partijen controle krijgen over de competentie van de experts en niet de experts zelf, hetgeen hun professionele status en academisch onderzoek ondermijnt.

Het Hof volgde echter wel de conclusies weergegeven in het rapport van Expert 2, Milko den Leeuw van het Atelier voor Restauratie & Research van Schilderijen (A.R.R.S.).  Dit rapport betrof de authenticiteit van twee schilderijen, namelijk Pic de Luc en Het Reitdiep, beiden verkocht als Jan Altink, maar in feite waarschijnlijk vervalsingen gemaakt door Cor Van L. Tijdens zijn onderzoek trof Den Leeuw het pigment: CI Pigment Yellow in beide schilderijen aan. Dit pigment was niet verkrijgbaar op de markt voor het einde van de jaren ’50,  pas nadat Altink zogenaamd de werken geschilderd zou hebben. Expert 2 en Expert 1 gaven ook verschillende andere redenen waarom de werken vals waren. Het Hof verwerpt deze redenen, maar volgt alsnog de conclusies van expert 2 gebaseerd op het gevonden gele pigment en als gevolg hiervan verklaart het de twee schilderijen vals.[3]

Het Hof eindigt haar uitspraak door te stellen dat hoewel het dispuut nu is geslecht, de hoogte van de schadevergoeding, te betalen door Van L., nog dient te worden vastgesteld. Hiervoor verwijst het Hof het geding terug naar de Rechtbank Assen.

[1] Gerechtshof Leeuwarden, 24 juli 2012, ECLI:NL:GHLEE:2012:BX2307, r.o. 22.

[2] Idem., Ibid, r.o. 32, Ibid., Intermezzo.

[3] Ibid., r.o. 21-29.