De Ploeg Juridische Oplossingen

Civiele Zaken

Het eerste probleem dat terug te zien is in de Altink II zaak is het feit dat, ondanks dat de rechters de subjectiviteit van bewijsvoering in authenticiteitszaken accepteren, zij niet weten hoe ze om moeten gaan met dergelijk bewijs, met name in de beoordeling van de conclusies en feiten gesteld door de experts. Zelfs in de strafrechtelijke procedure is dit probleem te zien. Een beter begrip van getuigen-deskundigen verklaringen zou tot een geheel andere uitkomst hebben kunnen geleid. Het probleem ligt hem in het feit dat rechters geen kennis hebben over het naar voren gebrachte bewijs. Als gevolg van de combinatie van zowel het subjectieve als het specialistisch karakter van het bewijs is er geen eenduidig referentiepunt voor de rechter. Dit leidt tot ongefundeerde uitspraken, zoals we zagen bij het Gerechtshof Leeuwarden, waar de bevindingen van de experts verworpen werden door de acties van een procespartij. De competentie van een expert en de gedegenheid van zijn/haar conclusies zou gebaseerd moeten zijn op het onderzoek en niet op de handelingen van andere personen.

Om de rechters te helpen in hun evaluatie van het onderzoek zal een objectieve standaard voor het beoordelen van experts moeten worden ontwikkeld. In essentie komt het neer op een gestandaardiseerde procedure waarin de expert zijn conclusie, gebaseerd op subjectieve elementen, presenteert. Deze procedure moet altijd de referenties van de expert bevatten. Nog belangrijker is dat in de uiteindelijke conclusie de interne logica van het onderzoek wordt weergeven, dit om aan te tonen hoe de experts op een objectieve manier zijn gekomen tot hun conclusie gebaseerd op subjectief bewijs.

Deze gestandaardiseerde procedure helpt ook in het oplossen van het tweede probleem van authenticiteitszaken, namelijk de lange duur van de procedures. Als de rechter een betrouwbare en snelle manier heeft om experts te evalueren, zal dit logischerwijs ook tot een kortere procedure leiden.

Voor een echt snel en zuiver oordeel is een goed alternatief om een Alternative Dispute Resolution (ADR) te starten, zoals mediation of arbitrage. Een ADR procedure geeft extra snelheid aan de zaak en indien – goed uitgevoerd – wordt de procedure geleid door een panel van arbiters met expertise op het specifieke gebied. Het grote obstakel is het overtuigen van een vervalser om een ADR procedure te starten. Deze zal hier niet snel voor openstaan.

Voor civiele zaken is het dus essentieel dat rechters een objectieve standaard krijgen aan welk ze de conclusies van de experts kunnen meten. Dit zal tot snellere en rechtvaardigere beslissingen leiden.

Strafrechtelijke Zaken

Ook voor strafrechtelijke zaken kan nog veel verbeterd worden. In de eerste plaats zou de invoering van de objectieve standaard voor experts ook van positieve invloed zijn op de strafrechtelijke procedure, aangezien getuigenverklaringen van experts dan meer gewicht zullen krijgen. Het belangrijkste punt voor verbetering is echter dat de aandacht voor vervalsingszaken binnen het strafrechtelijk onderzoek aanzienlijk dient te worden verhoogd. Kunstvervalsing is niet het verhaal van een wereldvreemde kunstenaar die als een Robin Hood het establishment aanpakt, maar een criminele daad met grote culturele en monetaire gevolgen. De wereldwijde kunstmarkt wordt geschat op 65 miljard dollar per jaar. Een conservatieve schatting is dat 40% van werken op de markt vervalsingen of verkeerd toegeschreven werken zijn. Dit resulteert in 26 miljard dollar per jaar dat wordt verdiend door criminele handelingen. Tevens corrumperen de vervalsingen ook ons cultureel erfgoed, dat een essentiële rol speelt in de geschiedenis van ons land. In het geval van De Ploeg kunnen we stellen dat een belangrijke kunststroming voor de Nederlandse kunst dusdanig is gecorrumpeerd dat hun significantie steeds moeilijker valt in te schatten.

Dit is waar de rechterlijke handhaving een stap bij moet gaan zetten. Hoewel de belangen in de kunstwereld steeds verder toenemen, neemt de rechtshandhaving steeds verder af. In Nederland is bijvoorbeeld de kunstafdeling van de recherche ontmanteld en in het Verenigd Koninkrijk bestaat zij nog maar uit vier rechercheurs. De rechtshandhaving moet gaan realiseren dat zij een cruciale rol speelt in het aanpakken van vervalsingen. Momenteel is de handhaving van misdaden op het gebied van kunstvervalsing overgelaten aan de slachtoffers, in plaats van dat zij wordt onderzocht en vervolgd door de rechtshandhaving.

Als de rechtshandhaving meer gaat doen aan het strafrechtelijk onderzoeken en vervolgen van kunstvervalsers, zal dit een afschrikwekkende werking hebben op vervalsers, omdat het risico van ‘ontmaskering’ steeds groter wordt.

Conclusie

Samenvattend zullen er zowel op civiel als strafrechtelijk gebied grote veranderingen gemaakt moeten worden die tot een effectievere bestrijding van kunstvervalsing leiden. Hoe efficiënter het recht wordt, hoe minder lucratief het zal zijn om kunst te vervalsen.